ترس های کودکانه
ترس های کودکانه ترس يكي از مسائل بسيار طبيعي بين كودكان كمتر از شش سال است و بدين جهت بايد آن را طبيعي دانست. پژوهش‌ها نشان مي‌دهد كودكان عادي بين دو تا شش سال به‌طور متوسط دچار چهار تا پنج نوع ترس مختلف مي‌شوند و به‌طور ميانگين هر چهار روز يك بار واكنش‌هاي ترس در آنها مشاهده مي‌شود.
پژوهش‌هاي مختلف مشخص مي‌كند ترس در دختران بيشتر از پسران وجود دارد. نوع ترس دختران بيشتر از حيواناتي نظير مار، موش و سوسك است درحالي‌كه پسران بيشتر از آنكه مورد انتقاد و سرزنش واقع شوند، مي‌ترسند. همچنين شدت ترس دختران بيشتر از پسران است كه با بالارفتن سن معمولا، ميزان و شدت ترسها كاهش مي‌يابد اما بعضي ترسها در سنين خاص تظاهر مي‌كند.
براساس تحقيقات ميلر و همكاران ترس‌هاي متداول در سنين مختلف مورد بررسي قرار گرفته و نتايج زير حاصل آمده است:
1- از بدو تولد تا 6 ماهگي: در این دوره نوزادان از صداهاي بلند و ناگهاني و همچنین ترس از عدم مراقبت و از دست دادن تکیه گاه می ترسند و ترس خود را با گریه و دست و پا زدن نشان می دهند.این ترسها، ترسهای اولیه هستند که به مرور زمان برطرف می شوند.
2- از 6 تا 9 ماهگي: در این سن ترس از غريبه‌ها در کودکان شایع است.معمولا نوزادان از هر کس به جز مادر، پدر و افراد نزدیک می ترسند و واکنش نشان می دهند.
3- يك سالگي: ترس از جدايي از مادر، آسيب‌ديدگي بدني، ترس از توالت
4- دو سالگي: ترس از موجودات خيالي
5- سه سالگي: ترس از برخي حيوانات مثل سگ و ترس از تنهايي
6- 4 سالگي: ترس از تاريكي
7- 12-6 سالگي: ترس از مدرسه، آسيب‌ديدگي بدني، رويدادهاي طبيعي (زلزله و...) و رويدادهاي اجتماعي
8- 18-13: آسيب‌ديدگي بدني و اجتماعي
9- 19 سال به بالا: آسيب بدني، بيماري، رويدادهاي طبيعي و جنسي
لطفا به ادامه ی مطلب بروید...
لطفا به ادامه ی مطلب بروید...
بايد توجه داشت ترس‌هاي دوران كودكي معمولا كوتاه‌مدت و ناپايدار است و با مرحله ويژه‌اي از رشد نيز مرتبط است. اما اگر واكنش ترس كه از مهم‌ترين واكنش‌هاي دفاعي طبيعي انسان است، به‌گونه‌اي پايدار ادامه يابد يا براي كودك آزاردهنده باشد و بر عملكردهاي وي تاثير نامطلوب بگذارد، به‌طوري‌كه موجب پيدايش رفتارهاي غيرعادي گردد بايد در پي چاره‌جويي آن برآمد.
باید خاطرنشان گردد که كليه واكنش‌هاي يادشده زودگذر است و با سالم‌سازي محيط كودك اين واكنش‌ها خودبه‌خود برطرف مي‌شوند اما چنانچه فشارهاي محيطي، عاطفي و ناكامي‌هاي گوناگون ادامه يابد، بر شدت ناراحتي و اضطراب كودك افزوده مي‌شود و ممكن است اين واكنش‌هاي زودگذر به واكنش‌هاي مقدماتي نوروتيك (يا اختلالات دروني‌شده) تبديل گردد. ويژگي مقدمات نورزها، اضطراب بيش از حد، هيجان‌زدگي زياد، گوشه‌گيري و انزواطلبي، كم‌رويي، كم‌حرفي، ترسويي، دستپاچگي، دلتنگي و غمگيني، حساسيت بيش از حد، زودرنجي زياد، گريه‌هاي مكرر، مرموزي و پنهان‌كاري، اهميت زياد به گفته ديگران، سراسيمه شدن، احساس حقارت، خودپنداره ضعيف و نداشتن اعتماد به نفس و فقدان دوست است.
عواقب ترس كه پايدار شود و حل نشده باقي بماند، متوجه خود كودك مي‌شود و نهايتا افسردگي، گوشه‌گيري و ترس بيش از حد موجبات نگراني والدين، اطرافيان و معلمان را فراهم و مانع رشد متعادل رواني و سازگاري كودك مي‌شود.
هراس: ترس غيرطبيعي يا فوبيا (phobia)
افزايش بيش از حد ترسها از نظر ميزان، شدت و زمان مي‌تواند منجر به ايجاد ترس، وسواس يا فوبيا شود كه مرتبا وارد ذهن كودك مي‌شود و كودك قادر به كنترل آن نمي‌باشد.
تفاوت هراس با ترس عادي در كودكان اين است كه هراس، شديد و مداوم است و كمتر سازش مي‌پذيرد. كودكان مبتلا به هراس سعي مي‌كنند از وضعيت يا چيزي كه از آن مي‌ترسند، شديدا پرهيز كنند. هنگامي كه اين قبيل كودكان با محرك تهديدكننده يا ترسناك كاملا بي‌خطر است، مواجه مي‌شوند، بي‌حركت مي‌مانند و به نظر مي‌رسد كه خشك شده‌اند و به همراه اين حالات ممكن است كودك دچار تهوع، آشوب، نفس‌تنگي و تپش شديد قلب شود.
مهم‌ترين انواع هراس در كودكان عبارت است از:
1- هراس از آلوده شدن به كثافات يا كثيف شدن اشياي مختلف: براي مثال برخي كودكان از كثيفي لباس خود مي‌هراسند و حتي اگر قطره آب بر آن بچكد، فكر مي‌كنند فاجعه‌اي رخ داده است.
2- هراس از اشياي تيز و برنده: مثل سوزن، قيچي، چاقو و... كه در اين حال كودك حتي از نزديك شدن به اين اشيا دچار وحشت مي‌شود.
3- هراس از مدفون شدن زير آوار
4- هراس از مردن: كودك در اين حال فكر مي‌كند در اثر ابتلا به كسالت‌هاي مختلف، مي‌ميرد و لذا در مورد مردن، بسيار پرسش مي‌كند.
5- هراس از خيط شدن (كنف شدن): كودك هراس دارد كه اگر سوالي از سوي مربي و افراد ديگر شود و نتواند جواب دهد خيط شود. لذا حاضر نيست پاسخگوي سوال كسي شود.
6- هراس از ترسيدن: كودك به دليل آنكه ممكن است از انجام كاري دچار ترس و وحشت شود، از انجام هر كاري سر باز زده و هيچ‌گونه مسئوليتي را نمي‌پذيرد.
7- هراس از انتقاد: كودك از اينكه مورد ايراد واقع شود از انتقاد مي‌ترسد.
8- هراس از مدرسه: شايع‌ترين ترس مرضي كودكان دبستاني، امتناع از مدرسه رفتن است كه علت آن ترس شديد از جدايي است. در اكثر كودكان مبتلا به هراس از مدرسه، رابطه همزيستي شديدي با مادر وجود دارد و درواقع اين جدايي از مادر است كه كودك را دچار ترس مي‌كند نه رفتن به مدرسه. بسياري از مادران به‌طور ناخودآگاه به اين ترس دامن مي‌زنند و با جملاتي نظير "راه مدرسه دور است و مي‌ترسم تو را ناراحت كند، بميرم برات كه بايد صبح زود بلند شوي، هوا خيلي سرد است، اه چرا بايد تو اين سرما بري" ترس را در كودكان تشديد مي‌كنند.
بررسي‌هاي انجام‌شده نشان مي‌دهد فقط در 50 درصد موارد، هراس از مدرسه با اختلال در عملكرد تحصيلي يا برخي مشكلات كودك با محيط مدرسه ارتباط دارد و در ساير موارد ناشي از جدايي از مادر است.
بايد توجه داشت هراس از مدرسه با فرار از مدرسه فرق دارد. اختلال هراس از مدرسه به درمان زودتر پاسخ مي‌دهند. در درمان هراس از مدرسه بايد بر تقويت خودپنداره كودك و نيز درمان مادر تاكيد شود.
9- هراس‌ديگر نظير ترس از بلندي، ترس از مكان‌هاي باز، ترس از مكان‌هاي بسته، ترس از تاريكي و... نيز در كودكان ممكن است ديده شود.
با توجه به افزايش فهرست ترس‌هاي كودكان، روانشناسان در پي آن برآمدند تا به‌گونه‌اي مفيدتر و جامع‌تر ترس‌هاي كودكان را دسته‌بندي كنند و به‌گونه زير گروهبندي كردند.
1- ترس از رويدادهاي طبيعي مثل طوفان، سيل، زلزله، رعد و برق
2- ترس از آسيب جسمي: مثل ترس از جنگ، غذاي سمي، مرگ، ميكروب
3- ترس از اجتماع: ترس از مدرسه، مورد انتقاد واقع شدن، شركت در رويدادهاي اجتماعي و...
4- ترس‌هاي متفرقه: ترس از صداهاي بلند، بلندي، كثافات، عروسك‌ها، حيوانات پشمالو و...
روشهاي مقابله با ترس در كودكان
به نسبت اينكه چه چيزي در كودكان سبب ايجاد ترس مي‌شود روشهاي بسياري براي مقابله با آن وجود دارد اما دو روش كلي كه در بيشتر بيماريها و مشكلات از آن استفاده مي‌گردد پيشگيري و درمان است.
1- پيشگيري از ايجاد ترس در كودكان:حتما شنيده‌ايد كه پيشگيري بهتر از درمان است.در اين مورد نيز اين شيوه بسيار موثرتر است.يعني پيش از اينكه مسئله‌اي در كودك شما ايجاد ترس كند بهتر است با دادن اطلاعات و آمادگي‌هاي كافي در مورد آن پيشگيري لازم را انجام دهيد.به عنوان مثال اگر كودك خود را از زماني كه هنوز كوچك است به تنها خوابيدن در اتاق تاريك عادت دهيد در بزرگسالي ديگر از تنهايي و تاريكي نخواهيد ترسيد زيرا به تجربه در مي‌يابد كه در تاريكي همان چيزهايي وجود دارد كه در روشني هست.
2- درمان ترس در كودكان: بازي‌درماني كودك، روان‌درماني مادر و شرطي كردن رفتار از مهم‌ترين روشهاي كاهش ترس در كودكان مي‌باشد .البته در حين درمان بايد به شرايط زندگي خانوادگي كودك نيز توجه فراوان مبذول داشت. اگر پدر يا مادر از چيزي بترسند احتمال انتقال اين ترس به كودك نيز بسيار زياد است.مثلا مادري كه خود از سوسك يا موش مي‌ترسد مشكل بتواند فرزندش را قانع كند كه آنها ترس ندارند.از طرفي يكي از بهترين روشهاي غلبه بر ترس روبرو شدن با چيزي است كه كودك از آن وحشت دارد.اگر كودك شما از مراجعه به پزشك وحشت داريد او را آرام و به تدريج و با بازي‌هاي كودكانه با پزشك آشتي دهيد و يا از دكتر اطفال بخواهيد با او صحبت كند.سعي كنيد هميشه اول علت ترس را از كودكتان جويا شويد بعد سعي در از بين بردن آن نماييد.اگر از چيزي مي‌ترسيد هرگز نزد كودكتان آن را نشان دهيد.او را به خاطر اينكه مي‌ترسد سرزنش نكنيد.براي از بين بردن ترس در كودكان بايد صبور بود.بنابراين بسيار خونسردانه و به تدريج با او تمرين كنيد تا از بودن در كنار شما احساس امنيت و حمايت نمايد.
منبع:http://www.rozanehonline.com
